diyabetik göz

Diyabet iyi yönetilemediği durumlarda hassas damar yapısı olan göz bu durumdan etkilenir.

Göz Anatomisi

Diyabetli bireylerin diyabet olmayanlara göre daha fazla körlük riski vardır. Ancak, diyabetli olan kişilerin çoğunun ufak göz rahatsızlıklarından daha fazla bir şeyleri yoktur. Düzenli kontroller ile küçük sorunları küçük olarak kalması sağlanabilir.

Göz bozukluklarına hangi etkenlerin sebep olduğunu anlamak için, gözün nasıl görev yaptığını bilmek gerekir.

Göz, yapısal olarak sert bir dış zarla kaplı bir toptur. Bu dış zarın ön kısmı berrak ve kavislidir. Bu kavisli alan, gözü korurken ışığın odaklanmasını sağlayan korneadır.

Işık korneadan geçtikten sonra, saydam tabaka (koruyucu bir sıvı ile doludur) denilen bir boşluktan geçerek, gözbebeğine(gözün renkli kısmı olan iris), oradan da odaklama yapmayı sağlayan göz merceğine gelir. Son olarak, ışık, gözün merkezinden (vitreus) başka bir sıvı dolu bölmeden geçer ve gözün arkasındaki, retinaya çarpar. 

Retina, üzerine gelen görüntüleri kaydeder ve bu görüntüleri beynin algılayacağı elektrik sinyaline dönüştürerek beyine gönderir.

Makula gözün arka duvarında retina tabakasında 4-5 mm çapındaki bir alandır. Renkli ve hassas görme bu alanda olur. Retina merkezindeki makulada oluşan hassas görme “merkezi görme”, retina merkezinden uzak kenar bölgelerdeki daha zayıf olan görmeye ise “periferik görme” denir.

Retinanın arkasında yer alan kan damarları makulayı besler.

Diyabetin yol açtığı genel göz problemleri şunlardır:

Göz Tansiyonu (Glokom)

Amerikan Diyabet Derneğinin verilerine göre diyabetli kişilerde, diyabetli olmayanlara göre göz tansiyonu görülme olasılığı %40 daha fazla olduğu belirtilmektedir. Yaşlılıkla birlikte bu risk daha da artmaktadır.

Göz tansiyonu gözdeki basıncın artması neticesinde gelişir. Göz içindeki sıvının yapımı ile gözün dışına çıkışı arasında bir denge vardır. Bu denge sayesinde gözün içinde sabit basınç oluşur. Bu basınç göz küresinde görme duyusu ile ilgili doku ve organların bütünlüklerini korumaları için gereklidir.

Çünkü göz küresinin dışında ona baskı uygulayacak göz dışı kaslar, yağ dokusu, göz kapakları gibi yapılar vardır. Gözün içindeki basınç dış etkenlerden göz küresinin korunmasını sağlar.

Ayrıca göz içi sıvısı içerdiği oksijen ve besin maddeleri ile gözün içinde başta kornea olmak üzere pek çok yapının beslenmesini temin eder ve artık metabolizma ürünlerini uzaklaştırır. Kısaca göz içi basıncı “aköz hümör” tarafından oluşturulur ve göz sağlığı için gereklidir.

Gözdeki basıncın nedeni, gözün içerisinde üretilen ve küçük kanalcıklar aracılığıyla gözü terk eden göz içi sıvısının dengesinin bozulmasıdır. Sonuç olarak kanalcıklardaki tıkanıklık nedeniyle göz içerisinde üretilen sıvı gözü terk edemeyerek, gözün içerisindeki basınç yükselir. Yükselen basınç da görme sinirinin tahribatına neden olmaktadır. Göz siniri de göz ile beyin arasındaki bağlantıyı sağlar. Tedavi edilmediği durumlarda görme bozuklukları ve daha da ağır seyreden durumlarda körlüğe kadar giden durumlarla karşılaşılabilir.

Senede en az 1 kez doktor kontrolü yapılmalıdır.

Katarakt

Göz, yapıları olan kornea ve lensin kırıcılığı ve saydamlığı sayesinde net görmeyi sağlar. Lenste saydamlığın azalması ve bir nevi buğulanarak ışık geçirgenliğinin azalmasına katarakt denir. Katarakt, tedavi edilebilir ancak körlük nedenlerinin de başında gelir. Kataraktlı gözlerde en belirgin yakınma zamanla uzak ve yakın görmede azalmadır. İlerleyen katarakt körlüğe kadar gidebilir.

Kataraktlı Göz

Diyabeti olmayan kişilerde de görülen bu rahatsızlık; Amerikan Diyabet Derneğinin raporlarına göre diyabetli kişilerde %60 fazla görülür.

Diyabetli genç kişilerde bile dengesiz yönetilen diyabeti varsa katarakta yakalanma eğilimi vardır. 

Kataraktın günümüzde tedavisi mümkündür.

Diyabetik Retinopati

Diyabet, gözün özellikle sinir tabakasını (retina veya ağ tabaka) ve bu tabakadaki kılcal damarları etkileyerek çalışmasını bozmakta ve görme kayıplarına yol açmaktadır. Diyabetin yol açtığı retina hasarlarına retinopati denilmektedir.

Diyabetik Retinopati

Diyabetli gençlerde ergenlik çağından itibaren, 30 yaşından sonra ortaya çıkan bireylerde ise teşhis konulduğunda mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır. Retina normal ise yılda bir kez muayene yapılmalıdır.

Diyabetik retinopatinin dört evresi vardır.

  • Hafif proliferatif olmayan retinopati

Bu en erken evredir ve mikroanevrizmalar oluşur. Bunlar retinanın küçük kan damarlarının duvarlarındaki baloncuklardır.

  • Orta proliferatif olmayan retinopati

Hastalık ilerledikçe retinayı besleyen bazı damarlar tıkanır.

  • Şiddetli proliferatif olmayan retinopati

Bu evrede tıkanan damar sayısının artmasıyla birlikte retinada beslenemeyen alanlar ortaya çıkar. Bu beslenmesi bozulan alanlardan bazı sinyaller gönderilerek yeni damar oluşumu uyarılır.

  • Proliferatif retinopati

Proliferatif retinopati, en yaygın retinopati şeklidir. Gözün arkasındaki kılcallarda kesecikler oluşur.

Proliferatif olmayan retinopati, gözün arkasındaki kılcal kan damarlarının tıkanmasıyla oluşur. Hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır.

Maküler ödem

Retinopati genellikle bu aşamada görme kaybına neden olmamasına rağmen, kılcal damarlar, kan ve retina arasındaki maddelerin geçişini kontrol etme yeteneklerini kaybedebilir. Sıvı, gözün odaklamanın gerçekleştiği makula bölümünün içine sızabilir. Maküla sıvı ile şiştiğinde, maküla ödemi denen bir durum meydana gelir. Görme bulanıklaşır ve tamamen kaybedilebilir. 

Proliferatif olmayan retinopati genellikle acil bir tedavi gerektirmemekle birlikte, maküla ödemi derhal tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.

Proliferatif retinopati

Bazı kişilerde, retinopati birkaç yıl sonra proliferatif retinopati adı verilen daha ciddi bir forma ilerler. Retinopati çeşitleri arasında en tehlikeli olanıdır. Bu formda, kılcal kan damarları çok hasar görürler. Yanıt olarak, yeni kan damarları retinada büyümeye başlar. Bu oluşan yeni kan damarları oldukça zayıf ve anormal yapıda olurlar ve kanayarak gözün görmesine engel olabilirler. Bunlar, retina yüzeyi veya gözün içini dolduran saydam vitreus jeline doğru büyüyebilirler.

Diyabetik retinopati nasıl görme kaybına neden olmaktadır?

Diyabetik retinopati sonucu hasar gören kan damarları iki yolla görme kaybına neden olmaktadır:

• Kolaylıkla kanayan, anormal kan damarları gelişebilir ve bunların göz içine kanaması sonucu görmede bulanıklık ortaya çıkar. Bu olay hastalığın en ileri ve dördüncü evresi olan proliferatif retinopati evresinde gerçekleşmektedir.

• Diyabet hastalığı nedeniyle bozulan kan damarı duvarlarından kanın sıvı kısmı keskin ve merkezi görmenin gerçekleştiği makulanın (sarı nokta) merkezine sızabilir. Sızan sıvı makulada şişme ve görmede bulanıklaşmaya neden olur. Bu durum makula ödemi olarak adlandırılmaktadır. Makula ödeminin ortaya çıkma riski her ne kadar hastalık ilerledikçe artsa da hastalığın herhangi bir evresinde görülebilmektedir. Proliferatif diyabetik retinopatisi olan hastaların yaklaşık olarak yarısında aynı zamanda makula ödemi de bulunmaktadır.

Diyabetik retinopati nasıl tedavi edilir?

Diyabetik retinopatinin ilk üç evresinde makula ödemi olmadığı sürece tedavi gerekmeyecektir. Diyabetik retinopatinin ilerlemesinden kaçınmak için şeker hastalarının kan şekeri, kan kolesterolü ve kan basıncı düzeylerinin mutlaka sıkı kontrol altında tutulmaları gerekmektedir.

Proliferatif retinopati lazer ile tedavi edilir. Lazer tedavisinde amaç anormal kan damarlarının yakılarak kapatılmasına yardımcı olmaktadır. Lazer tedavisi anormal kan damarları kanamaya başlamadan önce uygulandığında daha etkili olmaktadır. Bu nedenle diyabet hastaları düzenli olarak genişletilmiş göz bebeğinden detaylı göz dibi muayenesi yaptırmalıdır. Kanama başlasa bile kanama düzeyine bağlı olmak koşuluyla yine de lazer tedavisi mümkün olabilir.

Eğer kanama şiddetli ise vitrektomi olarak isimlendirilen bir ameliyatın uygulanması gerekebilir. Vitrektomi ameliyatındaki amaç ile gözün içindeki kan temizlenmektir.

Diyabetin diğer komplikasyonları için:
https://diyabetim.net/komplikasyonlar/

*http://www.diabetes.org/living-with-diabetes/complications/eye-complications/?loc=lwd-slabnav

*http://www.bucatip.com.tr/saglik_kosesi/goz-hastaliklari/diyabetik-retinopati

*http://www.dunyagoz.com/tr/tibbi-birimlerimiz/retina/diyabetik-retinopati

Göz Komplikasyonları

Diyabet iyi yönetilemediği durumlarda hassas damar yapısı olan göz bu durumdan etkilenir.

Göz Anatomisi

Diyabetli bireylerin diyabet olmayanlara göre daha fazla körlük riski vardır. Ancak, diyabetli olan kişilerin çoğunun ufak göz rahatsızlıklarından daha fazla bir şeyleri yoktur. Düzenli kontroller ile küçük sorunları küçük olarak kalması sağlanabilir.

Göz bozukluklarına hangi etkenlerin sebep olduğunu anlamak için, gözün nasıl görev yaptığını bilmek gerekir.

Göz, yapısal olarak sert bir dış zarla kaplı bir toptur. Bu dış zarın ön kısmı berrak ve kavislidir. Bu kavisli alan, gözü korurken ışığın odaklanmasını sağlayan korneadır.

Işık korneadan geçtikten sonra, saydam tabaka (koruyucu bir sıvı ile doludur) denilen bir boşluktan geçerek, gözbebeğine(gözün renkli kısmı olan iris), oradan da odaklama yapmayı sağlayan göz merceğine gelir. Son olarak, ışık, gözün merkezinden (vitreus) başka bir sıvı dolu bölmeden geçer ve gözün arkasındaki, retinaya çarpar. 

Retina, üzerine gelen görüntüleri kaydeder ve bu görüntüleri beynin algılayacağı elektrik sinyaline dönüştürerek beyine gönderir.

Makula gözün arka duvarında retina tabakasında 4-5 mm çapındaki bir alandır. Renkli ve hassas görme bu alanda olur. Retina merkezindeki makulada oluşan hassas görme “merkezi görme”, retina merkezinden uzak kenar bölgelerdeki daha zayıf olan görmeye ise “periferik görme” denir.

Retinanın arkasında yer alan kan damarları makulayı besler.

Göz Tansiyonu (Glokom)

Amerikan Diyabet Derneğinin verilerine göre diyabetli kişilerde, diyabetli olmayanlara göre göz tansiyonu görülme olasılığı %40 daha fazla olduğu belirtilmektedir. Yaşlılıkla birlikte bu risk daha da artmaktadır.

Göz tansiyonu gözdeki basıncın artması neticesinde gelişir. Göz içindeki sıvının yapımı ile gözün dışına çıkışı arasında bir denge vardır. Bu denge sayesinde gözün içinde sabit basınç oluşur. Bu basınç göz küresinde görme duyusu ile ilgili doku ve organların bütünlüklerini korumaları için gereklidir.

Çünkü göz küresinin dışında ona baskı uygulayacak göz dışı kaslar, yağ dokusu, göz kapakları gibi yapılar vardır. Gözün içindeki basınç dış etkenlerden göz küresinin korunmasını sağlar.

Ayrıca göz içi sıvısı içerdiği oksijen ve besin maddeleri ile gözün içinde başta kornea olmak üzere pek çok yapının beslenmesini temin eder ve artık metabolizma ürünlerini uzaklaştırır. Kısaca göz içi basıncı “aköz hümör” tarafından oluşturulur ve göz sağlığı için gereklidir.

Gözdeki basıncın nedeni, gözün içerisinde üretilen ve küçük kanalcıklar aracılığıyla gözü terk eden göz içi sıvısının dengesinin bozulmasıdır. Sonuç olarak kanalcıklardaki tıkanıklık nedeniyle göz içerisinde üretilen sıvı gözü terk edemeyerek, gözün içerisindeki basınç yükselir. Yükselen basınç da görme sinirinin tahribatına neden olmaktadır. Göz siniri de göz ile beyin arasındaki bağlantıyı sağlar. Tedavi edilmediği durumlarda görme bozuklukları ve daha da ağır seyreden durumlarda körlüğe kadar giden durumlarla karşılaşılabilir.

Senede en az 1 kez doktor kontrolü yapılmalıdır.

Katarakt

Göz, yapıları olan kornea ve lensin kırıcılığı ve saydamlığı sayesinde net görmeyi sağlar. Lenste saydamlığın azalması ve bir nevi buğulanarak ışık geçirgenliğinin azalmasına katarakt denir. Katarakt, tedavi edilebilir ancak körlük nedenlerinin de başında gelir. Kataraktlı gözlerde en belirgin yakınma zamanla uzak ve yakın görmede azalmadır. İlerleyen katarakt körlüğe kadar gidebilir.

Kataraktlı Göz

Diyabeti olmayan kişilerde de görülen bu rahatsızlık; Amerikan Diyabet Derneğinin raporlarına göre diyabetli kişilerde %60 fazla görülür.

Diyabetli genç kişilerde bile dengesiz yönetilen diyabeti varsa katarakta yakalanma eğilimi vardır. 

Kataraktın günümüzde tedavisi mümkündür.

Diyabetik Retinopati

Diyabet, gözün özellikle sinir tabakasını (retina veya ağ tabaka) ve bu tabakadaki kılcal damarları etkileyerek çalışmasını bozmakta ve görme kayıplarına yol açmaktadır. Diyabetin yol açtığı retina hasarlarına retinopati denilmektedir.

Diyabetik Retinopati

Diyabetli gençlerde ergenlik çağından itibaren, 30 yaşından sonra ortaya çıkan bireylerde ise teşhis konulduğunda mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır. Retina normal ise yılda bir kez muayene yapılmalıdır.

Diyabetik retinopatinin dört evresi vardır.

  • Hafif proliferatif olmayan retinopati

Bu en erken evredir ve mikroanevrizmalar oluşur. Bunlar retinanın küçük kan damarlarının duvarlarındaki baloncuklardır.

  • Orta proliferatif olmayan retinopati

Hastalık ilerledikçe retinayı besleyen bazı damarlar tıkanır.

  • Şiddetli proliferatif olmayan retinopati

Bu evrede tıkanan damar sayısının artmasıyla birlikte retinada beslenemeyen alanlar ortaya çıkar. Bu beslenmesi bozulan alanlardan bazı sinyaller gönderilerek yeni damar oluşumu uyarılır.

  • Proliferatif retinopati

Proliferatif retinopati, en yaygın retinopati şeklidir. Gözün arkasındaki kılcallarda kesecikler oluşur.

Proliferatif olmayan retinopati, gözün arkasındaki kılcal kan damarlarının tıkanmasıyla oluşur. Hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır.

Maküler ödem

Retinopati genellikle bu aşamada görme kaybına neden olmamasına rağmen, kılcal damarlar, kan ve retina arasındaki maddelerin geçişini kontrol etme yeteneklerini kaybedebilir. Sıvı, gözün odaklamanın gerçekleştiği makula bölümünün içine sızabilir. Maküla sıvı ile şiştiğinde, maküla ödemi denen bir durum meydana gelir. Görme bulanıklaşır ve tamamen kaybedilebilir. 

Proliferatif olmayan retinopati genellikle acil bir tedavi gerektirmemekle birlikte, maküla ödemi derhal tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.

Proliferatif retinopati

Bazı kişilerde, retinopati birkaç yıl sonra proliferatif retinopati adı verilen daha ciddi bir forma ilerler. Retinopati çeşitleri arasında en tehlikeli olanıdır. Bu formda, kılcal kan damarları çok hasar görürler. Yanıt olarak, yeni kan damarları retinada büyümeye başlar. Bu oluşan yeni kan damarları oldukça zayıf ve anormal yapıda olurlar ve kanayarak gözün görmesine engel olabilirler. Bunlar, retina yüzeyi veya gözün içini dolduran saydam vitreus jeline doğru büyüyebilirler.

Diyabetik retinopati nasıl görme kaybına neden olmaktadır?

Diyabetik retinopati sonucu hasar gören kan damarları iki yolla görme kaybına neden olmaktadır:

• Kolaylıkla kanayan, anormal kan damarları gelişebilir ve bunların göz içine kanaması sonucu görmede bulanıklık ortaya çıkar. Bu olay hastalığın en ileri ve dördüncü evresi olan proliferatif retinopati evresinde gerçekleşmektedir.

• Diyabet hastalığı nedeniyle bozulan kan damarı duvarlarından kanın sıvı kısmı keskin ve merkezi görmenin gerçekleştiği makulanın (sarı nokta) merkezine sızabilir. Sızan sıvı makulada şişme ve görmede bulanıklaşmaya neden olur. Bu durum makula ödemi olarak adlandırılmaktadır. Makula ödeminin ortaya çıkma riski her ne kadar hastalık ilerledikçe artsa da hastalığın herhangi bir evresinde görülebilmektedir. Proliferatif diyabetik retinopatisi olan hastaların yaklaşık olarak yarısında aynı zamanda makula ödemi de bulunmaktadır.

Diyabetik retinopati nasıl tedavi edilir?

Diyabetik retinopatinin ilk üç evresinde makula ödemi olmadığı sürece tedavi gerekmeyecektir. Diyabetik retinopatinin ilerlemesinden kaçınmak için şeker hastalarının kan şekeri, kan kolesterolü ve kan basıncı düzeylerinin mutlaka sıkı kontrol altında tutulmaları gerekmektedir.

Proliferatif retinopati lazer ile tedavi edilir. Lazer tedavisinde amaç anormal kan damarlarının yakılarak kapatılmasına yardımcı olmaktadır. Lazer tedavisi anormal kan damarları kanamaya başlamadan önce uygulandığında daha etkili olmaktadır. Bu nedenle diyabet hastaları düzenli olarak genişletilmiş göz bebeğinden detaylı göz dibi muayenesi yaptırmalıdır. Kanama başlasa bile kanama düzeyine bağlı olmak koşuluyla yine de lazer tedavisi mümkün olabilir.

Eğer kanama şiddetli ise vitrektomi olarak isimlendirilen bir ameliyatın uygulanması gerekebilir. Vitrektomi ameliyatındaki amaç ile gözün içindeki kan temizlenmektir.